Van Grote Toeteraar naar Grote Spreker

Jaap Duin
01 jul 2015

Als lid van het sprekerscoachesteam leer ik mensen ‘beter spreken’. In dat proces werken we o.a. aan stemgebruik, lichaamshouding, verhaallijn, maar ook het bereiken van de juiste ontspannen staat helpt enorm. In dit blog wil ik ingaan op een relatief onbekend aspect van het spreken voor een groep: het gebruik van stiltes.

Het gebruik van stiltes op het podium
Stiltes zijn een effectief instrument om in te zetten tijdens je verhaal. Het is een noodzakelijk gereedschap in de gereedschapskist van een spreker. Maar wat doen stiltes precies met je publiek? Waar kun je ze voor gebruiken?

Een korte stilte aan het begin van je verhaal zorgt er bijvoorbeeld voor dat je publiek stiller wordt en je de aandacht bijna letterlijk naar je toezuigt als je begint met spreken. Stiltes in je verhaal kun je vergelijken met de punten en regels wit in geschreven tekst. Ze geven je publiek de tijd om even te ‘verteren’ wat je hebt gezegd. Een adempauze. Heb je weleens een tekst gelezen met alleen maar komma’s? Dodelijk vermoeiend. Net zoals een spreker die geen stiltes gebruikt dodelijk vermoeiend is om naar te luisteren.

Stiltes geven je daarnaast ook autoriteit. Een spreker die stil durft te zijn straalt uit: ik weet precies wat ik wil zeggen (ik ratel niet door omdat ik teveel stof heb). Ik heb mijn verhaal op orde. Daarnaast straalt zo’n stilte ook uit: ik maak ruimte voor jullie, als publiek. Het publiek krijgt het gevoel dat het er ook mag zijn. De stilte geeft het publiek de kans te verbinden met de spreker en het verhaal.

Listen to the listening
Een oefening die ik veel gebruik om sprekers meer impact te laten maken heet ‘listen to the listening’. Het kost soms wat tijd deze oefening onder de knie te krijgen, maar als het lukt, verbetert het contact met de zaal en ga je meer impact maken. De oefening gaat als volgt: probeer de volgende keer als je spreekt, tegelijkertijd te luisteren. Luisteren? Maar er is niemand die wat zegt! Klopt, het is de bedoeling dat je gaat luisteren naar je publiek. Terwijl je spreekt kun je namelijk waarnemen dat het publiek naar je luistert. Dus: luister naar het luisteren van je publiek, terwijl je spreekt. Dit klinkt cryptisch, maar eenmaal in de praktijk gebracht ga je merken dat het veel simpeler is dan het lijkt. Het kunnen gebruiken, aanvoelen en toepassen van stilte is voor mij het verschil tussen een Grote Toeteraar en een Grote Spreker.

De lucht lezen
Je kunt ook los van het ‘podium’ oefenen met stiltes. In Japan is er een uitdrukking voor het interpreteren van de stilte binnen een groep mensen. Het wordt ‘Kuuki Yomenai’ genoemd. Lucht lezen. Ik ben erachter gekomen dat de stiltes die sprekers gebruiken, bewust of onbewust, enorm ‘geladen’ kunnen zijn. Sinds ik er beter op let, ervaar ik dat sommige stiltes heel anders aanvoelen dan andere stiltes. Je hebt pijnlijke stiltes, vermoeiende stiltes, ingehoudenlachstiltesen verdrietige stiltes. Kortom, je kunt alle emoties wel terugvinden in stiltes in het dagelijks leven. Het enige dat je moet doen, is als er een stilte valt, daar even alert op zijn. Deze alertheid in het dagelijks leven, gaat je helpen de vertaling te maken naar het moment dat je moet spreken voor een groep en je echt gebruik gaat maken van stiltes.

opleiding spreken met impact!