3 lessen van Scriptdokter McKee over the art of storytelling

Samen met zo’n honderdvijftig anderen volgde ik het seminar Storynomics van Robert McKee, ‘s werelds beroemdste scenariodocent en leermeester van scenarioschrijvers van vele Oscarwinnende films. Zijn boek ‘Story’ geldt als de bijbel onder de scenarioboeken en hij wordt gezien als de meest gerespecteerde docent in de kunst van storytelling. Of je nu directeur, marketeer, spreker of communicatiemanager bent, het is handig om de basisprincipes en lessen van een goed verhaal te kennen. Daarom in dit blog 3 lessen van de scenariogoeroe himself naar aanleiding van zijn ‘Story’-seminar.

Les #1: Weg met de gortdroge powerpoint bullets, vertel je verhaal!

Veel managers zijn sceptisch als het om storytelling gaat in een zakelijke context. ‘Ik ga geen soft verhaal vertellen, ik beperk me liever tot de feiten’, wordt er dan gezegd. McKee pleit juist voor het vertellen van verhalen in een zakelijke context i.p.v. het geven van droge powerpointpresentaties vol met data en feiten. Waarom? Omdat communicatie in de vorm van een verhaal zaken helder en inzichtelijk maakt. Het vertellen van een verhaal dwingt je als spreker om boven de cijfers uit te stijgen en in causale verbanden te denken. Cijfers zijn uiteraard belangrijk, maar ze zijn oppervlakkig, aldus McKee. Als je alleen naar de getallen kijkt, mis je de betekenis. Met een verhaal graaf je dieper dan de oppervlakte. Met een verhaal geef je inzicht in oorzaak en gevolg, in de samenhang van zaken en geef je betekenis aan de feiten. Verhalen dwingen je tot helderheid. Ook in een zakelijke context is het vertellen van verhalen daarom zeer effectief: verhalen helpen je beter te kijken, grip te krijgen op de situatie en kansen te zien.

Les #2: Zorg voor dynamiek in je verhaal

Niet alles wat verteld wordt, is een verhaal! Veel verhalen zijn een opsomming van gebeurtenissen of feiten. Ze kenmerken zich door een ‘En toen’-lijn: ‘En toen, en toen, en toen… .Verhalen met een hoog ‘En toen’-gehalte zijn saai en voorspelbaar. Een echt verhaal is daarentegen altijd dynamisch. Het kenmerkt zich door voldoende ‘maar dan’-momenten. De hoofdpersoon dreigt het gevecht te verliezen, maar dan komt zijn maatje hem onverwacht te hulp. De organisatie introduceert een nieuw product, maar dan komt de concurrent met een soortgelijk product… Een verhaal is pas een echt verhaal als er voldoende ‘Maar dan’-momenten in voorkomen. Een echt verhaal bevat altijd wendingen, brengt oorzaak en gevolg met elkaar in verband en roept emotie op. Of zoals McKee zegt: “A story is a meaningful & emotional experience.” Hoe pas je dit toe in je eigen verhaal? Gebruik eens wat vaker woorden als ‘maar dan’ en ‘daarom‘ in plaats van ‘en toen‘ en opsommingen.

Les #3: Durf het negatieve te benoemen

In een verhaal zonder negatieve kanten, obstakels of tegenslagen zit geen ontwikkeling. Een verhaal moet altijd een worsteling en/of iets negatiefs includeren. Anders is het geen verhaal. Zonder het includeren van het negatieve heeft het positieve namelijk geen betekenis. Waarden zijn altijd binair: geen licht zonder donker, geen goed zonder slecht, aldus McKee. Het liefst willen managers een rechte, voorspelbare weg laten zien in hun presentaties. ‘Ik ga toch niet mijn vuile was buiten hangen?‘, is het argument. Managers willen liever niets negatiefs vertellen. Maar ‘mooi weer’-verhalen zijn niet geloofwaardig. Ze roepen wantrouwen en tegenverhalen op. Iedereen weet dat het vaak geen rechte geplaveide weg is van A naar B. Durf de realiteit te laten zien. Moffel de obstakels niet weg. Pas als je weet wat je moet overwinnen, wordt duidelijk wat er op het spel staat en wat het je waard is om een verandering door te voeren.

Wil je zelf aan de slag met storytelling? Katinka is een van de hoofdtrainers van onze storytelling opleiding Het Echte Verhaal.